Filip Mountbatten 1921-2021

W dniu 9 kwietnia 2021 roku zmarł książę małżonek, Jego Królewska wysokość Filip Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg (od 1947 roku Mountbatten), książę Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, książę Edynburga, hrabia Merioneth, baron Greenwich.

To bardzo smutna wiadomość – był to człowiek, który prawdopodobnie, nie tylko uratował rodzinę królewską w UK, ale również dzięki jego pomysłowi, aby zamienić ją w swoistą domenę publiczną – doprowadził do medialnej rewolucji i dodania rodziny Windsorów do palety atrakcji turystycznych Zjednoczonego Królestwa. Windsorowie od ponad 100 lat są zakładnikami państwa nie wybrali tego losu – ten los musieli przyjąć ze względu na zwycięstwo sił parlamentaryzmu nad absolutyzmem. Wszystkie absolutyzmy europejskie kończyły się jak we Francji w 1793 roku, czy w Rosji w 1918.

Ten ostatni mord był szczególnie piorunujący dla Windsorów. Jerzy V, który w 1917 roku początkowo zgodził się wydać azyl dla złożonego z tronu petersburskiego kuzyna Mikołaja II – szybko wycofał się z tej decyzji – prawdopodobnie przyczyniając się do śmierci młodszego kuzyna. Lata 1917-18 były jednak kluczowe dla rodziny Windsor dotąd znanej pod rodową nazwą Sachsen-Coburg-Gotha. Niemiecki rodowód kojarzony z Wielką Wojną i narastające niezadowolenie wobec brytyjskiej monarchii – stworzyło Windsorów. Wystraszoną o swoje życie, nikomu niepotrzebną, zamkniętą za murami pałaców symboliczną dynastię – która jak wierzono miała służyć tylko, jako pretekst do podtrzymania globalnej brytyjskiej dominacji. Ale przyszła Druga Wojna, zamieszanie z niesfornym Edwardem VIII i wreszcie panowanie Jerzego VI – który z monarchy mającego reprezentować imperium, został monarchą ukrywającym się w podziemnym schronie i wydającym odezwy do wyczerpanego narodu, o wytrwałość w czasie niekończących się niemieckich nalotów.  

Druga Wojna uratowała monarchię – jednak nie mogła dać jej niekończonego kredytu popularności czy uwielbienia obywateli – wojny zwykle szybko się zazwyczaj kończą. Widmo roku 1918 rzutowało na rodzinę Windsorów jeszcze po ostatniej zmianie na tronie, kiedy w 1952 roku na tron wstąpiła młodziutka Elżbieta II, ona dalej gotowa była prowadzić politykę izolacji dworu – aby tylko przeżyć, nie miała autorytetu zmarłego ojca. I w tym momencie wkracza jej niespokojny mąż Filip Mountbatten – który nie był w stanie pogodzić się z rolą zamkniętej w klatce kukły – niegrającej nawet pierwszej roli w tym spektaklu. To on wymyślił cały koncept modernizacji wizerunku rodziny królewskiej. Nie wiem czy przewidział, że wprowadzenie kamer telewizyjnych, dziennikarzy z raczkujących tabloidów i reporterów radiowych do życia odciętej od rzeczywistości i de facto żyjącej w odległych od zwykłych Brytyjczyków podłościach ziemskich Windsorów, spowoduje taki globalny szał ich popularności. Nie mniej, po mimo oczywistej krytyki – jaka spotkała monarchię po wejściu jej w erę medialną z początkiem lat 60-tych XX wieku – całokształt tej radykalnej i ryzykownej polityki przyniósł miliardy funtów dochodu dla państwa. Narodziny, chrzciny, komunie, spowiedzi, zaręczyny, skandale, śluby, zdrady, rozwody, wywiady (z dziesiątkami członków rodu), problemy zdrowotne, hospitalizacje, zgony i wreszcie pogrzeby – stały się publicznymi wydarzeniami, o których prowadzi dyskusję cały Świat. A setki tysięcy ludzi – odwiedzających Wyspy – chce zwiedzać, zobaczyć lub uczestniczyć w wydarzeniach i miejscach – które są związane z Królową i jej rodziną. Filip salwował Windsorów z lokalnych władców na monarchów globalnych – których życie chcą przeżywać miliony. A producenci rojalistycznych gadżetów – czekają dzień i noc aby uruchomić produkcję kolejnych bibelotów za ciężki hajs.

Oczywiście warto też wspomnieć o jego proekologicznych poglądach, które promował i wprowadzał wiele dekad przed pojawieniem się tego trendu globalnie. Kolejną odsłoną książęcej aktywności była dobroczynność i niezwykła aktywność publiczna w ramach symbolicznych funkcji, które sprawował, do bardzo sędziwego wieku. Wycofał się z życia publicznego przecież dopiero w 2018 roku, kiedy skończył 97 lat! Również często dopuszczał się, prawdopodobnie, zaplanowanych lapsusów i gaf – szeroko komentowanych medialnie. Znany był również jego często żenujący humor. Były to jego wentyle bezpieczeństwa – ponieważ jako były żołnierz, który walczył z sukcesami na froncie Drugiej Wojny, nie mógł do końca pogodzić z brakiem jakiekolwiek celowości w życiu i pełnieniem roli publicznej małpy.

Nie mniej jak wyliczono to w Polsce, przy okazji wyborów w 2015 roku – brytyjska monarchia jest tańsza od polskich wyborów prezydenckich. Symboliczność obu funkcji – króla Anglii i Prezydenta Polski jest zasadniczo podobna. A wolałbym mieć królową i księcia – niż kolejnych mierny prezydentów!

No jeszcze ten staż z królową. Prawie 74 lata małżeństwa, a znali się od blisko 82 lat!!! Te liczby są szokujące! Ale kiedy zmarł pomyślałem sobie – w jakim był stanie psychicznym od wyjścia ze szpitala, kiedy wyglądał przerażająco, czy wiedział co nadchodzi, czy czuł niedosyt, czy może wiedział, że dostał więcej niż inni z tego życia, czy było mu mało? Za dwa miesiące skończyłby 100 lat.